+Ἐπισκόπου Διονυσίου Λ. Ψαριανοῦ, Μητροπολίτου Σερβίων καὶ Κοζάνης
Ἡ τρίτη Κυριακή τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, καθὼς ἀλλιῶς λέγεται, εἶναι ἡ Κυριακή τῆς Σταυροπροσκυνήσεως. Αὐτὴ τὴν ἡμέρα σὲ εἰδικὴ λιτανεία, ἡ Ἐκκλησία βγάζει στὴ μέση τοῦ ναοῦ τὸν τίμιο Σταυρό, γιὰ νὰ προσκυνήσουν οἱ πιστοί. Ἡ προσκύνηση τοῦ τιμίου Σταυροῦ μᾶς θυμίζει τὸ ἑκούσιο Πάθος τοῦ Κυρίου καὶ ζωντανεύει μέσα μας τὴν ἐλπίδα τῆς Ἀνάστασης. Ὅπως ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς ἔτσι κι ἐμεῖς, σταυρωμένοι μαζί του, περνώντας ἀπὸ τὴ θλίψη τοῦ Σταυροῦ, φτάνομε στὴ χαρὰ τῆς Ἀνάστασης. Ἄς ἀκούσωμε ὅμως στὴν ἁπλὴ δική μας γλώσσα τὴν εὐαγγελικὴ περικοπή, ποὺ θὰ διαβαστῆ αὔριο στὴ θεία Λειτουργία.
Εἶπε ὁ Κύριος· «Ὅποιος θέλει νὰ μὲ ἀκολουθῆ, ἄς ἀρνηθῆ τελείως τὸν ἑαυτό του, ἄς σηκώση τὸ σταυρό του κι ἄς μὲ ἀκολουθῆ. Γιατί ὅποιος θέλει νὰ σώση τὴν ψυχή του, αὐτὸς πρέπει νὰ βάλη τὴ ζωή του· κι ὅποιος θὰ βάλη τὴ ζωή του γιὰ μένα καὶ γιὰ τὸ Εὐαγγέλιο, αὐτὸς θὰ σώση τὴν ψυχή του. Γιατί τί θὰ ὠφελήση τὸν ἄνθρωπο, ἂν κερδίση ὅλο τὸν κόσμο καὶ ζημιωθῆ στὴν ψυχή του; Ἢ τί ἀντάλλαγμα θὰ δώση ὁ ἄνθρωπος γιὰ τὴν ψυχή του; Ὅποιος τυχὸν θὰ ντραπῆ γιὰ μένα καὶ γιὰ τὰ λόγια μου σὲ τοῦτο τὸν ἄπιστο καὶ ἁμαρτωλὸ κόσμο, κι ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου θὰ ντραπῆ γι’ αὐτόν, ὅταν θὰ ‘ρθῆ μέσα στὴ θεϊκή του δόξα μαζὶ μὲ τοὺς ἁγίους ἀγγέλους». Καὶ ἔλεγε ὁ Ἰησοῦς στὸ λαὸ καὶ στοὺς μαθητές του · «Σᾶς βεβαιώνω πὼς εἶναι κάποιοι ἀπ’ αὐτοὺς ποὺ στέκουν τώρα ἐδῶ, ποὺ δὲν θὰ πεθάνουν, ὥσπου νὰ δοῦν τὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ νὰ ἔχη ἁπλωθῆ σ’ ὅλη τὴ γῆ».
Ὁ Σταυρός, γιὰ τὸν ὁποῖο λέγει ὁ Ἰησοῦς Χριστός, εἶναι ὅ,τι μὲ ἄλλη λέξη ὀνομάζομε καθῆκον ἤ χρέος. Καλύτερα ὅμως νὰ λέμε χρέος καὶ ὄχι καθῆκον. Καθῆκον εἶναι ὅ,τι μᾶς ἐπιβάλλει κάποιος νόμος, ἕνας δηλαδὴ ἐξωτερικὸς καταναγκασμός· ἐνῶ χρέος εἶναι ὅ,τι αἰσθανόμαστε νὰ πηγάζη ἀπὸ μέσα μας, κάτι ποὺ ἐμεῖς ἐλεύθερα καὶ μόνοι μας τὸ θέλομε. Ὅμως ἐδῶ δὲν συμφωνοῦν οἱ ἄνθρωποι, κι ὁ καθένας κάθε φορά μὲ ἄλλο μέτρο καὶ μὲ δικό του τρόπο βλέπει τὸ χρέος του. Μάλιστα τώρα τελευταῖα οἱ ἄνθρωποι δὲν σκέφτονται καθόλου τὸ χρέος μήτε καὶ τὸ καθῆκον, καὶ ὁμιλοῦν μόνο γιὰ δικαιώματα. Χρέος εἶναι νὰ δώσης καὶ δικαίωμα νὰ πάρης, καὶ εἶναι πολλοί, ποὺ θαρροῦν πὼς ἦρθαν στὴ ζωὴ μόνο γιὰ νὰ πάρουν κι ὄχι καὶ γιὰ νὰ δώσουν. Τὸ χρέος σου δὲν μπορεῖς νὰ τὸ ἀρνηθῆς, μὰ τὸ δικαίωμά σου μπορεῖς νὰ τὸ ἀφήσης· μὰ τώρα οἱ ἄνθρωποι τὰ χρέη τους τὰ ξεχνᾶνε, ἀλλὰ τὰ δικαιώματά τους δὲν τὰ παρατᾶνε. Γι’ αὐτὸ ὁ κόσμος εἶναι ἄνω κάτω καὶ κοντεύει νὰ λείψη ἀπὸ τὴ ζωή μας καὶ σεβασμὸς καὶ ὑπακοὴ καὶ πειθαρχία καὶ τάξη. Τὰ παιδιὰ δὲν ὑπακοῦνε στοὺς γονεῖς, οἱ μαθητὲς δὲν σέβονται τοὺς δασκάλους, οἱ γυναῖκες δὲν ὑποτάσσονται στοὺς ἄνδρες τους, οἱ ἄνδρες δὲν ἀγαποῦν τὶς γυναῖκες τους.
Ὅλα αὐτὰ γίνονται, γιατί οἱ ἄνθρωποι δὲν σκέφτονται πιὰ τὸ χρέος, γιατί κανένας δὲν εἶναι πρόθυμος νὰ σηκώση τὸ σταυρό του, νὰ συμμορφωθῆ σ’ ἐκεῖνο ποὺ θέλει καὶ ὁρίζει ὁ Θεός. Γι᾽ αὐτὸ ἀκριβῶς οἱ ἄνθρωποι σηκώνουν πολλοὺς σταυρούς, ἐπειδὴ δὲν σηκώνουν τὸ Σταυρὸ τοῦ Κυρίου. Ὅποιοι δὲν θέλουν νὰ σηκώσουν τὸ Σταυρὸ τοῦ Κυρίου, σηκώνουν ἄλλους βαρύτερους σταυρούς, κι ἃς μὴν τὸ ὁμολογοῦν. Ὅποιοι δὲν θέλουν νὰ συμμορφωθοῦν πρὸς τὸ χρέος, ποὺ ὁρίζει τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ὑποδουλώνονται σὲ ἄλλα θελήματα καὶ δουλεύουν σὲ ἄλλα ἀφεντικά, ποὺ ταπεινώνουν καὶ ἐξουθενώνουν τὸν ἄνθρωπο, σὰν ἐλεύθερο πρόσωπο καὶ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Ὁ Σταυρὸς ἔγινε ὁ βασιλικὸς θρόνος τοῦ Χριστοῦ κι εἶναι ἡ σκάλα, μὲ τὴν ὁποία οἱ πιστοὶ ἀνεβαίνουν στὸν οὐρανό. Μὰ οἱ σταυροί, ποὺ ὁ κόσμος φορτώνει στοὺς ἀνθρώπους εἶναι δεσμὰ ποὺ σκλαβώνουν κι ἐξανδραποδίζουν. Ὁ Χριστὸς εἶπε γιὰ τὸ Σταυρό του πὼς εἶναι ζυγὸς χρηστός, ποὺ δὲν ντροπιάζει δηλαδὴ ἀλλὰ τιμᾶ τοὺς ἀνθρώπους. Μὰ δὲν ὑπάρχει, ἀλήθεια, πιὸ βαρὺς σταυρὸς ἀπὸ τὸ σταυρὸ τῆς ἁμαρτίας, ποὺ πολλοὶ ἄνθρωποι τὸν σηκώνουν καὶ στενάζουν κάτω ἀπὸ τὸ ἀσήκωτο βάρος της.
Ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὅταν καλή τοὺς ἀνθρώπους, γιὰ νὰ σηκώσουν τὸ Σταυρό του, λέγει· «Ὅστις θέλει…». Δὲν βιάζει δηλαδὴ καὶ δὲν ἐξαναγκάζει κανέναν. Κι ὅταν καλῆ τοὺς ἀνθρώπους, γιὰ νὰ τοὺς λυτρώση ἀπὸ τὸ βάρος τῶν σταυρῶν τοῦ κόσμου, λέγει· «Δεῦτε πρὸς μὲ πάντες.,.» καὶ στὶς δυὸ περιπτώσεις λέγει γιὰ τὸ ἴδιο πρᾶγμα, γιὰ τὸ Σταυρὸ του δηλαδή, ποὺ εἶναι στ’ ἀλήθεια σταυρὸς καὶ χρέος, μὰ εἶν’ ἐλαφρύτερος ἀπ’ ὅλους τοὺς σταυροὺς τοῦ κόσμου κι εἶναι σταυρὸς ποὺ σώζει. Γιατί ὁ κόσμος ξεγελάει καὶ κάνει τοὺς ἀνθρώπους νὰ πιστέψουν πὼς ὁ Σταυρὸς τοῦ Κυρίου εἶναι βαρὺς κι ἀσήκωτος, πὼς οἱ ἐντολὲς καὶ τὰ χρέη ποὺ ὁρίζει ὁ Χριστός, δεσμεύουν τὴν ἐλευθερία μας, πὼς μᾶς στεροῦν τὴ χαρὰ καὶ πὼς μᾶς ἀρνιοῦνται κάθε ἀπόλαυση τῆς ζωῆς. Καὶ ξεγελιοῦνται οἱ ἄνθρωποι καὶ πετᾶνε τὸ Σταυρὸ τοῦ Κυρίου καὶ χωρὶς νὰ τὸ καταλαβαίνουν φορτώνονται βαρύτερους σταυρούς. Ὄχι πὼς ὁ Σταυρὸς τοῦ Κυρίου δὲν εἶναι βαρύς, ὄχι πὼς τὸ χρέος καὶ ἡ ἀρετὴ δὲν ἔχουν κόπο, μὰ ὁ Σταυρὸς τοῦ Κυρίου εἶναι σταυρὸς τίμιος καὶ τὸ χρέος καὶ ἡ ἀρετή, ἐνῶ στὴν ἀρχὴ κουράζουν, ὕστερα φέρνουν ἀνάπαυση στὴν ψυχὴ καὶ χαρά.
Ὁ Σταυρὸς τοῦ Κυρίου φέρνει στὴν ἀνάσταση καὶ στὴ ζωή, ἐνῶ οἱ σταυροὶ τοῦ κόσμου ὁδηγοῦν στὸ θάνατο καὶ στὴν ἀπώλεια. Ἔπειτα κι ἂν εἶναι βαρὺς ὁ Σταυρὸς τοῦ Κυρίου, κι ἂν εἶναι αὐταπάρνηση καὶ θυσία, ὅμως ὁ χριστιανὸς δὲν τὸν σηκώνει μόνος του, ἀλλὰ τὸν βοηθάει καὶ τὸν ἐνισχύει ἡ θεία χάρη. Γι’ αὐτὸ ὁ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης γράφει πὼς οἱ ἐντολὲς τοῦ Χριστοῦ «βαρεῖαι οὐκ εἰσὶν». Ὄχι πὼς δὲν ἔχουν βάρος, ὄχι πὼς ἡ ἀρετὴ κι ἡ ἁγιωσύνη εἶν’ εὐκολοκατόρθωτες, μὰ εἶναι ἡ θεία χάρη, ποὺ βοηθάει κάθε πιστό, ποὺ ἀγωνίζεται γιὰ τὴ σωτηρία του, γιὰ νὰ σηκώση τὸ σταυρό του καὶ γιὰ νὰ ἐπιτελέση ἁγιωσύνη. Ἐκεῖνοι ποὺ γελιοῦνται καὶ σηκώνουν τοὺς σταυροὺς τοῦ κόσμου δὲν ἔχουν βοηθό, παλεύουν μόνοι κι ἔρημοι, καὶ βλέπουν ἐπάνω τὸν οὐρανὸ στεγανὸ καὶ κλειστὸ καὶ κάτω τὴ γῆ διψασμένη κι ἔρημη.
Ὁ λόγος γιὰ τὸ Σταυρό, καθὼς γράφει ὁ Ἀπόστολος, εἶναι «πολὺς καὶ δυσερμήνευτος». Εἶναι λόγος μεγάλος καὶ βαρὺς, ποὺ δὲν τὸν ἀντέχουν ὅλοι, γιατί δὲν εἶναι πρόθυμοι νὰ σηκώσουν τὸ Σταυρὸ τοῦ Χριστοῦ. Μὰ οἱ χριστιανοὶ μὲ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ τὸ λόγο γιὰ τὸ Σταυρὸ δέχονται καὶ τὸ Σταυρὸ τοῦ Χριστοῦ σηκώνουν. Προσκυνοῦν τὸν τίμιο Σταυρὸ καὶ στὸν πνευματικό τους ἀγώνα τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς ζητοῦν τὴν ἐνίσχυση τοῦ Χριστοῦ, ποὺ σήκωσε τὸ Σταυρὸ καὶ πέθανε στὸ Σταυρό, γιὰ νὰ ὁδηγήση τοὺς ἀνθρώπους στὴν Ἀνάσταση. Στὴν Ἀνάσταση ἕνας δρόμος ὁδηγεῖ, ὁ δρόμος τοῦ Σταυροῦ. Μακάρι κι ἐμεῖς, σταυρωμένοι μαζὶ μὲ τὸν Ἰησοῦ Χριστό, ἀπὸ τὸν ἴδιο δρόμο νὰ φτάσουμε στὸ ἴδιο ἔνδοξο τέρμα, ὅπως σ’ ἕναν ὕμνο τὸ ψάλλει ἡ Ἐκκλησία· «Ὁ Σταυρός σου, Κύριε, ζωὴ καὶ Ἀνάστασις ὑπάρχει τῷ λαῷ σου».Ἀμήν.
